Demo v1.0

3 Aralık 2024, Salı

Beta v1.0

İnanç Yükselişte mi? Sömürgen Yayıncılar ve Diyanet A.Ş.

Fuar basılıp yayıncıların gözaltına alındığı, muzır neşriyat garabetinin sürdüğü, otosansürün iliklere işlediği yerde, yayıncılığın neden en önemli savaşım alanlarından birisi olduğunu daha iyi görebiliriz.

Neresinden başlayalım? İyisi mi bugünden geriye saralım. Türkiye’deki yayınevlerinin çatı örgütü Yayıncılar Birliği, geçtiğimiz günlerde bir rapor yayımladı.1https://turkyaybir.org.tr/2023-yili-turkiye-kitap-pazari-raporu/ Resmi adı Yayıncılar Birliği olan –Yayıncılar Birliği mi diyeyim yoksa sen mi gerçek ismini açıklamak istersin Yayınevi Emekçileri Sömürgenleri Birliği– bu patron örgütü aynı zamanda bir söyleşi verdi.2https://haber.sol.org.tr/haber/turkiyenin-kitap-verileri-kultur-kitaplari-dusup-inanc-kitaplari-yukselirken-nereye-bakmali Peki bu rapor ve söyleşi, okuma alışkınlarımıza ve ötesine dair bize neyi söylüyor, neyi gizliyor, bir bakalım.

Patrona artan ciro mutfağa enflasyon…

Önce bir resmi çekelim: Rapora göre 2022’de 380 milyon olan kitap üretimi 2023’te 400 milyon olmuş, 278 milyonu tekrar baskı, ilk kez piyasaya çıkan ise 128 milyon gibi muazzam miktarda kitap. Anlayacağınız, ‘sol’ medyamız nasıl olduysa atlamış olsa da, biz söyleyelim: On binlerce editör, redaktör, dizgici, tasarımcı, telif sorumlusu, depocusu, muhasebecisiyle gecesi gündüzüyle çalışan yayınevi emekçileri 400 milyon kitap üretmiş geçtiğimiz yıl; gözümüzün ferine sağlık.

Paradan konuşursak, 2023 yılında maliyetler yüzde 84 artmış ama sektör her şeye rağmen yüzde 5,3 büyümüş. Gelin görün ki ciro artmış ama işte enflasyon var imiş, paracıklar yetmiyor imiş. Sermaye beyni o kadar her şeyi kendine yontan tuhaf örüntülerle çalışıyor ki, kitapların fiyatları maliyet artışları gerekçesiyle üç dört katına çıkarılırken yayınevi emekçilerinin maaşları mıh gibi yerinde duruyor, yani asgari ücretin oralarda bir yerde; bu kitapların yaratıcıları yayınevi emekçilerinin zam konuşmaları sırasında bu enflasyon ideası kayboluveriyor birden. Tabii örgütlü mücadele de bunun için var zaten. Hikâyeyi bir de Yayınevi Emekçileri Platformu’ndan dinleyeceğimiz günler de yakın.

Rapordan devam: Dikkat çekici şekilde genel veya kültür okuyucusu diyebileceğimiz okurun edebiyat ile birlikte baktığı hemen tek yer olan yetişkin kültür kitaplarının üretim oranı yüzde 19,4’ten 15’e düşerken, yetişkin edebiyat kitapları yüzde 9’dan 14,2’ye çıkmış; edebiyat çevirisine yönelmek için geç kalmış sayılmayız belki de sevgili felsefe çevirmenleri. Neredeyse tek başına tüm bir alanı elinde tutan MEB’in domine ettiği eğitim kitapları 47’den 44’e düşerken, akademik yayınlar 1,4’ten 2,2’ye yükselmiş ve mevzumuz inanç kitapları 8,7’den 9,7’e çıkmış.

Diyanet A.Ş.

“Kültür kitapları düşüp inanç kitapları yükselirken nereye bakmalı?” diye soran ‘sol’ medyamız, inanç kitaplarındaki yüzde 1’lik farktan politika üretme derdine düşmüş. Yayınevi emekçilerine dair tek kelam edilmeyen söyleşide, patron sözcüsü, inanç kitapları çok arttı ey halkım tehlikeye dikkat diye uyarılarda bulunmuş. Üstelik kültür kitaplarında 74 milyondan 60 milyona düşüş gibi ciddi bir durum söz konusuyken buraya neden dikkat çekilmediğinin bir sebebi var elbet. Bu bir cambaza bak katakullisi. Biraz deşelim.

Elbette Müslüman gençlik yetiştirme projesi iflas etmiş olsa da ‘kızlı erkekli okutmayuk’lardan son Türkiye Yüzyılı ‘maarif’ müfredatına dek, kültürel hegemonya meselesi hala İslamcı popülizm için önemli bir hedef. Ancak burada bir ayrım yapmamız epey mühim: Birincisi bunlar üretim rakamları, inanç kitaplarındaki artış, toplumsal anlamda bir dindarlaşmayı veya inanca yönelimi değil, iktidarın kültürel hegemonya aracı olarak kurguladığı dernek ve şirketler üzerinden gerçekleştirdiği sektörel bir müdahalenin göstergesi. Bunu görmezden gelmemiz yalnızca toplumu yanlış okumak değil, Diyanet’in ve şol haramzade ırmaklarından besleme vakıfların kitap sektörüne her alandan gerçekleştirdikleri müdahalenin üzerini örtmek anlamına gelir.

Bu yıl Diyanet’e 92 milyar lira gibi dev bir bütçe ayrıldığını hesaba kattığımızda ortada nasıl bir güç olduğunu daha iyi görebiliriz. Somutlarsak, örneğin Diyanet Şubat ayında düzenlediği ihalede Ahiret Bilinci, Öncü Şahsiyetler ve Sezai Karakoç kitaplarının ‘260 bin’ adet basımı için 3,5 milyon liramızı harcadı. Kültür yayıncısı perspektifinden baktığınızda bunlar öyle büyük rakamlar ki, derin bir lahavle çekmeden geçemiyor insan. Öyle ki, bırakın 260 bini, Türkiye’de 5 baskı yapmış bir felsefe kitabına kutlama yapabiliriz bugün.

Kişi başı kadar başımıza düşen kitap…

Velhasıl, her ne kadar farklı birçok alana bölünmüş olsa da, kitap kültürel hegemonyanın hala en önemli araçlarından biri. Fuar basılıp yayıncıların gözaltına alındığı, muzır neşriyat garabetinin sürdüğü, otosansürün iliklere işlediği yerde, yayıncılığın neden en önemli savaşım alanlarından birisi olduğunu daha iyi görebiliriz. Cambaza dönersek; hakikatin kendisinin bir boş gösterene, bir bulamaya döndüğü çağın ruhunda, bu doksa pazarında, çarpılan cüzdanlar elbette yayınevi emekçilerinin yüz milyonlarca kitabı yaratan emeği oluyor.

Son olarak kişi başına düşen kitap 7,52’den 7,97’ye değil de 17,97’ye çıksa da pazarlanan bu sözde hakikatler olduğu sürece bir önemi var mı sizce? Velhasıl hayırlı işler sevgili Diyanet, sevgili Sömürgenler Birliği allah hakikatinize bereket versin.

2021 – 2023 Kategori Bazlı Bandrol Dağılımı
Yayın Türü 2021 2022 2023
Adet % Adet % Adet %
Yetişkin Kültür Yayımlar 90.379.535 20,6% 73.844.863 19,4% 59.998.452 15,0%
Yetişkin Kurgu Edebiyat Yayımları 31.183.411 7,1% 34.299.328 9,0% 56.978.980 14,2%
Çocuk Kitapları 43.973.357 10,0% 46.048.282 12,1% 50.379.362 12,6%
Gençlik Kitapları 3.565.957 0,9%
Eğitim Yayımları 234.204.906 53,4% 182.148.008 47,9% 175.959.970 44,0%
Akademik Yayımlar 6.220.481 1,4% 5.236.945 1,4% 8.785.812 2,2%
İnanç Yayımları 27.909.066 6,4% 33.009.072 8,7% 38.964.161 9,7%
İthal 4.809.108 1,1% 5.709.904 1,5% 5.707.883 1,4%
TOPLAM 438.679.864 380.296.402 400.340.577

 

Konularına Göre 2023 Yılı Bandrol Verileri – Eğitim, Gençlik Kitapları ve İnanç Yayınları
Eser Türü Satış Miktarı Yayın Sayısı İlk Kez Basılan Kitap Bandrol Adedi İlk Kez Basılan Yayın Sayısı İkinci veya Daha Fazla Baslıan Kitap Bandrol Adedi İkinci veya Daha Fazla Basılan Yayın Sayısı
EĞİTİM YAYINLARI – TOPLAM 175.959.970 25.047 57.812.476 15.023 118.147.494 10.024
Ders kitapları, kaynak kitaplar 152.202.901 18.783 45.289.806 10.465 106.913.095 8.318
Test kitapları 15.715.298 4.591 9.589.996 3.586 6.125.302 1.005
Sözlükler ve konuşma kılavuzları 4.191.560 267 397.450 64 3.794.110 203
Dil öğrenimi 3.652.921 1.333 2.451.764 864 1.201.157 469
Atlas, ansiklopedi, harita, gezi ve rehber kitapları 197.290 73 83.460 44 113.830 29
GENÇLİK KİTAPLARI – TOPLAM 3.565.957 629 1.109.802 314 2.456.155 315
Kurgu edebiyat (gençler) YF 3.233.298 508 906.923 229 2.326.375 279
Eğitsel materyal 155.650 49 139.950 42 15.700 7
Kurgu olmayan edebiyat (çocuklar) YN 148.009 51 39.179 26 108.830 25
Kişisel ve toplumsal sorunlar (YX) 21.300 13 18.200 11 3.100 2
Şiirler, antolojiler, yıllıklar (YD) 7.700 8 5.550 6 2.150 2
İNANÇ YAYINLARI – TOPLAM 38.964.161 6.866 9.432.183 3.647 29.531.978 3.219
Din: Genel 24.963.172 2.482 1.177.411 658 23.785.761 1.824
İslam 13.394.843 4.147 7.998.182 2.832 5.396.660 1.315
Hıristiyanlık 482.021 125 193.624 80 288.397 45
Alternatif inanç sistemleri 50.619 47 24.119 35 26.500 12
Diğer dinler 39.704 30 12.644 17 27.060 13
Dini hususlar (Hıristiyanlık dışındakiler) 17.652 16 14.752 12 2.900 4
Hinduizm 9.700 9 6.200 6 3.500 3
Musevilik 4.450 8 3.250 5 1.200 3
Budizm 2.000 2 2.000 2 0 0
İTHAL – TOPLAM 570.7883 116.080 0 0 5.707.783 116.080

Kaynak: https://www.yayfed.org/2023_bandrol_verileri.html

Konularına Göre 2023 Yılı Bandrol Verileri
Kategori Bandrol Sayısı Yayın Sayısı İlk Kez Basılan Kitap Bandrol Sayısı İlk Kez Basılan Yayın Sayısı İkinci veya Daha Fazla Basılan Kitap Bandrol Sayısı İkinci veya Daha Fazla Basılan Yayın Sayısı
Eğitim Yayımları 175.959.970 25.047 57.812.476 15.023 118.147.494 10.024
Yetişkin Kültür Yayımlar 59.998.452 20.776 14.143.611 9.957 45.854.841 10.819
Yetişkin Kurgu Edebiyat Yayımları 56.978.980 23.775 19.539.986 15.174 37.348.994 8.601
Çocuk Kitapları 50.379.362 10.365 14.087.454 4.056 36.291.908 6.309
İnanç Yayımları 38.964.161 6.866 9.432.183 3.647 29.531.978 3.219
Akademik Yayımlar 87.85.812 12.999 5.518.229 9.565 3.267.583 3.434
İthal 5.707.783 122.707 0 0 5.707.783 122.707
Gençlik Kitapları 3.565.957 629 1.109.802 314 2.456.155 315
Diğer 100 0 0 0 100 0
2023 YILI TOPLAM 400.340.577 223.164 121.643.741 57.736 278.696.836 165.428

Kaynak: https://www.yayfed.org/2023_bandrol_verileri.html

Notlar

(1) https://turkyaybir.org.tr/2023-yili-turkiye-kitap-pazari-raporu/

(2) https://haber.sol.org.tr/haber/turkiyenin-kitap-verileri-kultur-kitaplari-dusup-inanc-kitaplari-yukselirken-nereye-bakmali

 

Editör: Hatice Demir